Sınav stresi, öğrenilen bilgilerin sınav sırasında yoğun kaygı sebebiyle etkili bir şekilde kullanmaması halidir. Sınav başarısını düşüren ve bireyin sağlığını olumsuz etkileyen bu durumla başa çıkmak mümkündür. Adana’da nitelikli eğitimiyle öğrencileri YKS, LGS ve bursluluk gibi sınavlara hazırlayan Özel Marmara Okulları, sınav stresinin nedenlerini ve çözüm yöntemlerini anlattı.
Sınav stresi üzerinde, sınava yüklenen anlamın yanı sıra sınav sonrası yaşanabileceklere dair öngörüler de etkilidir. Sınav stresi, başarısızlık korkusu, ders çalışmada isteksizlik ve huzursuzluk şeklinde bulgularla kendisini hissettirebilir. Sınav stresinin şiddeti yükseldikçe adaylarda kendini yetersiz ve değersiz görme, bedensel ya da ruhsal rahatsızlıklar ile kendine güvende azalma benzeri şikâyetler gelişebilir.
Sınav stresi, özellikle rekabetçi ve mükemmeliyetçi karakterlerde görülme olasılığı daha yüksek olabilir. Sosyal çevrenin beklentileri, yönlendirmesi ve baskısı bu durumu tetikleyebilir. Sınav stresi yalnızca sınav başarısını değil; aynı zamanda - derecesine göre- bireyin sağlığını da etkileyebilir. Bir takım pratik uygulamalarla sözü edilen tablo kontrol altına alınabilir. İşte o adımlar…
Sınav stresini dengelemek mümkündür. Bunun için denenmiş bazı yollar mevcuttur. Her şeyden önce endişeye yol açan olumsuz düşünceler belirlenmelidir. Bu bakış açısının değiştirilmesi yararlı olacaktır. Negatif düşünmeye neden olan bazı ifadeler şu şekilde sıralanabilir: “Kendimi sınava hazır hissetmiyorum, çok sayıda konu başlığı var, bunların hepsini yetiştirmem imkânsız, hiçbir şey anlamıyorum, galiba yapamayacağım…”
Masum gibi görünün bu kaygılar öğrencinin zihinlini meşgul eder. Motivasyonu düşüren, kişinin kendine olan güvenini azaltan bu tarz düşüncelerden sıyrılmak önemlidir. Peki, bunun için hangi alternatif yaklaşımlar sergilenmelidir?
Bu negatif anlayıştan kurtulmak için öncelikle adaylar kendi kendilerine “Ne yapmalıyım?” sorusunu sormalıdır. Unutulmamalıdır ki, verimli bir çalışma takvimi çerçevesinde derslerine düzenli çalışan ve soru çözümlerini gerçekleştiren her aday sınavda önemli ölçüde başarı elde edecektir.
İnsanın kendi potansiyelinin farkında olması önemli bir motivasyon kaynağıdır. Her adayın mutlaka güçlü veya ve zayıf olduğu dersler ya da üniteler vardır. Hazırlık sürecinde başarılı olunan ya da daha az puan alınan konuların listeleri çıkarılabilir. Bu şekilde öne çıkarılması veya yoğunlaşması gereken başlıklar tespit edilebilir.
YKS, LGS ve İOKBS gibi sınavların takvimi belirlidir. Sınav gününe kadar tutarlı bir ders programıyla başarılı bir performans ortaya konulabilir. Sınav başarısı elbette adaylar için kritik bir dönüm noktasıdır. Ancak başarısız olmak öğrencinin tembel ve beceriksiz olduğu anlamına gelmez. “Başka metotlarla daha fazla çalışmalıyım.” diye düşünülerek hedefe odaklanmalıdır.
Kuşkusuz her öğrenci başarmak için çaba gösterir. Ancak bazen amaçlanan sonuçlar alınmayabilir. Akıldan çıkartılmamalı ki, sınav başarısını etkileyen pek çok unsur vardır. Kimi faktörler değiştirilebilir, ama bazen elde olmayan gerekçelerden bu mümkün olmayabilir. Her koşulda üst düzey gayret gösterilmelidir. Sınava pozitif bir bakış açısıyla girerek sonuca ulaşılmalıdır.
Doğru nefes alma teknikleri ve gevşeme egzersizleri kan dolaşımını hızlandırır, zihni temizler ve daha sakin düşünmeye yardımcı olur. Kitap okumak da zihni rahatlatmanın eğlenceli başka bir formülüdür.
Adayların sınav hakkındaki perspektifleri ailelerinin yönlendirmeleri ve beklentileriyle yakından ilgilidir. Ailelerin sınav konusundaki kaygıları adayları olumsuz etkiler. Bu yüzden anne babalar sınavla ilgili konuşurken her zaman olumlu davranışlar sergilemekledir. Bu öğrencinin sınava olan ilişkisine pozitif yansıyacaktır.
Öğrenci üzerinde kesinlikle negatif bir baskı kurulmamalıdır. Tam tersine her fırsatta ona inanç ve güven aşılanmalıdır. Bu sınav esnasında onun ihtiyaç duyacağı en büyük güç ve destek olacaktır. Sınava hazırlanan adaylar ailenin inancını ve güvenini arkasında hissetmelidir. Bu anlayış öğrencinin ders çalışmasını ve kendini geliştirmesini pekiştirecektir.
Öğrencide sınava hazırlık aşamasında bir takım psikolojik rahatsızlıklar ortaya çıkabilir. Kaygı (anksiyete) bozukluğu, depresyon, uyku bozukluğu gibi durumlarda uzmanlardan psikiyatrik destek alınabilir.